Autorka artykułu: dr Anna Jaworska, specjalistka chorób wewnętrznych. Artykuł powstał we współpracy z CopernicusMed z Torunia – www.copernicusmed.pl.
To zespół doświadczonych specjalistów, którzy nie tylko oferują kompleksową opiekę medyczną, ale również służą fachowym doradztwem w zakresie profilaktyki i leczenia.
Współczesny styl życia sprawił, że przeciętny Polak spędza w pozycji siedzącej nawet 9 godzin dziennie – wynika z badań przeprowadzonych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. To o 3 godziny więcej niż jeszcze dwie dekady temu. Tymczasem Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) alarmuje, że długotrwałe siedzenie zwiększa ryzyko przedwczesnej śmierci aż o 60%. Jak pokazują najnowsze dane, problem dotyczy już nie tylko pracowników biurowych, ale właściwie wszystkich grup społecznych – od uczniów przez kierowców po osoby pracujące zdalnie.
Fizjologiczne skutki wielogodzinnego siedzenia
Ludzkie ciało ewoluowało do ruchu, a nie do statycznej pozycji. Badania opublikowane w prestiżowym czasopiśmie „The Lancet” wykazały, że już po 30 minutach bezruchu następuje spadek aktywności enzymu lipazy lipoproteinowej odpowiedzialnego za spalanie tłuszczów aż o 90%. To bezpośrednio przekłada się na zwiększone ryzyko otyłości – w Polsce problem nadwagi dotyczy już 58% mężczyzn i 43% kobiet w wieku 30-40 lat (dane GUS 2023).
Konsekwencje siedzącego trybu życia sięgają jednak znacznie dalej. Z badań Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego wynika, że osoby spędzające w pozycji siedzącej ponad 8 godzin dziennie mają:
- o 147% wyższe ryzyko zawału mięśnia sercowego
- o 112% większe prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy typu 2
- o 49% wyższe ryzyko rozwoju żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej
Psychiczne i społeczne konsekwencje bezruchu
Wpływ siedzącego trybu życia na zdrowie psychiczne jest często bagatelizowany, a stanowi poważny problem społeczny. Badania Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie pokazują, że osoby pracujące w pozycji siedzącej:
- 2,5 raza częściej doświadczają epizodów depresyjnych
- 3 razy częściej cierpią na zaburzenia lękowe
- mają o 40% wyższe ryzyko rozwoju choroby Alzheimera w późniejszym wieku
Mechanizm tych zależności jest złożony. Z jednej strony brak ruchu zmniejsza produkcję endorfin, z drugiej – ogranicza kontakty społeczne. Jak pokazują dane CBOS, 68% pracowników biurowych w Polsce deklaruje, że w dni pracy nie spotyka się z przyjaciółmi ani rodziną, a 43% nie wychodzi na zewnątrz budynku przez cały dzień pracy.
Jak walczyć z negatywnymi skutkami siedzącego trybu życia?
Eksperci rekomendują kompleksowe podejście do problemu. Dr hab. Katarzyna Kłosińska, specjalista medycyny pracy z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, podkreśla: „Nie chodzi o to, by całkowicie wyeliminować siedzenie – to nierealne we współczesnym świecie. Kluczem jest wprowadzenie zasad ergonomii i regularnych mikropauz”.
Najnowsze wytyczne WHO sugerują:
- 5 minut ruchu co godzinę (nawet zwykłe wstanie od biurka)
- 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo
- stosowanie biurek z regulacją wysokości (zmniejsza bóle kręgosłupa o 54%)
Ciekawe rozwiązanie proponują skandynawskie kraje – tzw. „aktywne spotkania”, podczas których uczestnicy rozmawiają podczas spaceru. Badania Szwedzkiego Instytutu Zdrowia Publicznego pokazują, że takie rozwiązanie zwiększa kreatywność o 32%, a efektywność spotkań o 28%.
Przyszłość walki z siedzącym trybem życia
W odpowiedzi na narastający problem, w 2023 roku Ministerstwo Zdrowia wprowadziło pilotażowy program „Aktywny pracownik”, który zakłada dofinansowanie do:
- karnetów sportowych (skorzystało już 23 tys. osób)
- szkoleń z ergonomii miejsca pracy
- badań profilaktycznych dla pracowników biurowych
Jak pokazują wstępne wyniki, w firmach objętych programem absencja chorobowa spadła o 18%, a satysfakcja z pracy wzrosła o 27%. To dowód, że inwestycja w zdrowie pracowników się opłaca – zarówno jednostkom, jak i całemu społeczeństwu.
Źródła danych:
- Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego (2023) – Badania aktywności fizycznej Polaków
- Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, 2023) – Wytyczne dotyczące aktywności fizycznej
- Główny Urząd Statystyczny (2023) – Raport o stanie zdrowia społeczeństwa
- Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (2023) – Dane dotyczące chorób układu krążenia
- Instytut Psychiatrii i Neurologii (2023) – Badania wpływu siedzącego trybu życia na zdrowie psychiczne
- Ministerstwo Zdrowia (2023) – Raport z pilotażowego programu „Aktywny pracownik”
Autorka artykułu: dr Anna Jaworska, specjalistka chorób wewnętrznych. Artykuł powstał we współpracy z CopernicusMed z Torunia – www.copernicusmed.pl.
To zespół doświadczonych specjalistów, którzy nie tylko oferują kompleksową opiekę medyczną, ale również służą fachowym doradztwem w zakresie profilaktyki i leczenia.
