Europejski krajobraz zdrowotny nieustannie się zmienia. Postęp medycyny, styl życia, zmiany klimatyczne i nowe zagrożenia epidemiologiczne wpływają na to, jakie choroby dominują w społeczeństwie. W ciągu ostatnich dekad obserwujemy wyraźne przesunięcie w strukturze zachorowań – podczas gdy część chorób udało się niemal całkowicie wyeliminować, inne zyskują na znaczeniu i stanowią coraz większe wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej. Jakie są najnowsze trendy w zachorowalności w Europie i na co powinniśmy zwracać szczególną uwagę?
Choroby cywilizacyjne – największe zagrożenie XXI wieku
Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że aż 86% zgonów w Europie spowodowanych jest chorobami przewlekłymi, czyli tzw. chorobami cywilizacyjnymi. Wśród nich dominują:
✔ Choroby układu krążenia – to wciąż główny zabójca w Europie. W Polsce odpowiadają one za ok. 45% wszystkich zgonów. Nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, choroba wieńcowa i udary mózgu to schorzenia, które coraz częściej dotykają także osoby młode. Powodem jest niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej oraz przewlekły stres.
✔ Nowotwory – według Europejskiego Towarzystwa Onkologicznego, w 2022 roku w Europie zdiagnozowano 4 miliony nowych przypadków nowotworów. Choć postęp w leczeniu jest ogromny, wzrost liczby zachorowań wynika m.in. ze starzenia się społeczeństwa, zanieczyszczenia środowiska oraz stylu życia (palenie papierosów, niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej).
✔ Cukrzyca typu 2 – to jedno z najszybciej rosnących zagrożeń zdrowotnych. Obecnie w Europie żyje ponad 60 milionów diabetyków, a liczba ta stale rośnie. Eksperci alarmują, że główną przyczyną jest otyłość oraz niezdrowa dieta bogata w cukry proste.
✔ Choroby neurodegeneracyjne – w Europie już ponad 10 milionów osób choruje na demencję, a według prognoz liczba ta podwoi się do 2050 roku. Choroba Alzheimera i inne schorzenia neurodegeneracyjne stają się jednym z najpoważniejszych wyzwań systemu zdrowia, szczególnie w kontekście starzejącego się społeczeństwa.
Epidemia otyłości i jej skutki
Jeszcze 30 lat temu problem otyłości dotyczył głównie Stanów Zjednoczonych. Dziś Europa coraz bardziej upodabnia się do USA – według WHO 60% dorosłych Europejczyków ma nadwagę, a 25% cierpi na otyłość. Co gorsza, problem narasta także wśród dzieci – już co trzecie dziecko w Europie ma nadmierną masę ciała.
Konsekwencje? Otyłość zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2, chorób serca, udarów oraz nowotworów. Obciąża również gospodarki państw – według raportu OECD koszty związane z leczeniem chorób wynikających z otyłości pochłaniają do 3% PKB niektórych krajów europejskich.
Choroby zakaźne – powracające zagrożenie
Choć wydawało się, że choroby zakaźne to problem przeszłości, pandemia COVID-19 udowodniła, że wciąż stanowią one realne zagrożenie. Oprócz koronawirusa, niepokojący jest również wzrost zachorowań na inne choroby:
🔹 Gruźlica – mimo że w większości krajów liczba przypadków spadła, to w Europie Wschodniej nadal jest poważnym problemem. WHO alarmuje, że 1 na 10 przypadków gruźlicy w Europie jest odporny na leczenie antybiotykami, co znacznie utrudnia walkę z tą chorobą.
🔹 Odra – w ostatnich latach liczba zachorowań w Europie wzrosła o ponad 500%. Powodem jest spadek poziomu szczepień, zwłaszcza w niektórych krajach, co prowadzi do powrotu chorób, które wcześniej były niemal wyeliminowane.
🔹 Choroby przenoszone przez kleszcze – zmiany klimatyczne powodują, że populacja kleszczy w Europie rośnie, a wraz z nimi liczba przypadków boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu. W Polsce rocznie diagnozuje się ponad 20 tysięcy przypadków boreliozy, co czyni ją jednym z najczęstszych zagrożeń infekcyjnych.
Nowe zagrożenia zdrowotne
Zmiany klimatyczne i globalizacja przynoszą także nowe wyzwania zdrowotne. Coraz częściej mówi się o:
🌡 Fali upałów i ich skutkach – w 2022 roku upały w Europie spowodowały ponad 60 tysięcy zgonów. Przegrzanie organizmu, odwodnienie i udary cieplne stają się coraz większym problemem zdrowotnym, szczególnie wśród seniorów.
🌍 Zanieczyszczeniu powietrza – WHO szacuje, że zanieczyszczenie powietrza odpowiada za ponad 400 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie w Europie. Smog zwiększa ryzyko chorób układu oddechowego, sercowo-naczyniowego i nowotworów.
📱 Problemy psychiczne i uzależnienia od technologii – depresja i stany lękowe to obecnie jedna z głównych przyczyn niezdolności do pracy w Europie. Dodatkowo, coraz więcej badań wskazuje na negatywny wpływ nadmiernego korzystania z mediów społecznościowych na zdrowie psychiczne, zwłaszcza wśród młodzieży.
Co możemy zrobić?
Zmiany w profilu chorób w Europie pokazują, że zapobieganie jest kluczowe. Wzrost liczby chorób cywilizacyjnych oznacza, że musimy bardziej dbać o zdrowy styl życia – dietę, aktywność fizyczną i regularne badania profilaktyczne.
Z kolei w obliczu rosnącego zagrożenia chorobami zakaźnymi, kluczowe jest utrzymanie wysokiego poziomu szczepień i monitorowanie nowych zagrożeń epidemiologicznych.
💡 Zdrowie to inwestycja – im wcześniej zaczniemy o nie dbać, tym lepsze będą efekty w przyszłości. Europejskie społeczeństwa starzeją się, a wraz z tym rosną wyzwania zdrowotne. Dlatego już teraz warto podejmować działania, które pozwolą nam cieszyć się dłuższym i zdrowszym życiem.
