W ostatnich latach obserwuje się znaczący wzrost świadomości dotyczącej zdrowia prostaty wśród mężczyzn. Choć jeszcze dekadę temu temat ten był często pomijany lub bagatelizowany, dziś coraz więcej panów regularnie wykonuje badania profilaktyczne i edukuje się na temat chorób gruczołu krokowego. Jak wyglądają aktualne statystyki? Które czynniki wpływają na tę zmianę? I dlaczego wczesna diagnostyka jest kluczowa dla zdrowia mężczyzn?
Profilaktyka prostaty – aktualne trendy i statystyki
Rak prostaty to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów u mężczyzn. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2022 roku na całym świecie odnotowano 1,4 miliona nowych przypadków, co stanowi 7,3% wszystkich zachorowań na nowotwory. W Polsce rocznie rozpoznaje się około 16 000 nowych przypadków raka prostaty, a liczba ta systematycznie rośnie, co jest związane m.in. ze starzeniem się społeczeństwa.
Jednocześnie wzrasta odsetek mężczyzn, którzy regularnie wykonują badania profilaktyczne. Z badania przeprowadzonego przez National Institute of Public Health wynika, że w 2023 roku 42% Polaków powyżej 50. roku życia przynajmniej raz w życiu wykonało oznaczenie poziomu PSA (prostatycznego antygenu swoistego) – to o 15% więcej niż w 2018 roku. W krajach skandynawskich, gdzie programy profilaktyczne są bardziej rozwinięte, odsetek ten sięga nawet 70%.
Dlaczego mężczyźni coraz częściej dbają o zdrowie prostaty?
Na poprawę świadomości zdrowotnej wśród mężczyzn wpływają przede wszystkim:
- Kampanie edukacyjne – organizacje takie jak Movember Foundation od lat promują regularne badania prostaty, docierając do milionów mężczyzn na całym świecie. W Polsce coraz więcej mówi się o tym w mediach społecznościowych i programach telewizyjnych.
- Wzrost dostępności badań – coraz więcej przychodni oferuje bezpłatne oznaczenie PSA w ramach programów profilaktycznych.
- Historie znanych osób – gdy publicznie o swoich zmaganiach z rakiem prostaty opowiadają celebryci (np. Robert De Niro czy Ian McKellen), temat przestaje być tabu.
Wczesna diagnostyka ratuje życie
Rak prostaty wykryty w początkowym stadium jest w 90% przypadków w pełni wyleczalny. Niestety, wielu mężczyzn zgłasza się do lekarza dopiero w zaawansowanej fazie choroby. Według Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce około 30% pacjentów ma przerzuty w momencie diagnozy.
W krajach, gdzie badania profilaktyczne są powszechne (np. w Szwecji i USA), odsetek zgonów z powodu raka prostaty spada od lat. W Polsce w ciągu ostatniej dekady śmiertelność zmniejszyła się o 18%, co jest związane m.in. z lepszym dostępem do nowoczesnych terapii.
Jakie badania warto wykonywać?
Specjaliści zalecają, aby mężczyźni po 50. roku życia (a w przypadku obciążenia rodzinnego – po 40. roku życia) regularnie wykonywali:
- Badanie PSA – prosty test z krwi, który może wskazywać na problemy z prostatą.
- Badanie per rectum (DRE) – choć wielu mężczyzn się go obawia, jest jednym z najskuteczniejszych sposobów wczesnego wykrywania zmian.
- USG prostaty – w przypadku nieprawidłowości w PSA lub DRE.
Czy jesteśmy na dobrej drodze?
Świadomość zdrowia prostaty wśród mężczyzn rośnie, ale wciąż pozostaje wiele do zrobienia. W Polsce nadal ponad połowa mężczyzn po 50. roku życia nigdy nie badała prostaty. Kluczowe jest dalsze promowanie profilaktyki, likwidowanie wstydu związanego z badaniami i zwiększanie dostępu do diagnostyki. Dzięki temu coraz więcej przypadków raka prostaty będzie wykrywanych na wczesnym, w pełni uleczalnym etapie.
Źródła danych:
- Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) – Globalne statystyki nowotworów (2022).
- National Institute of Public Health – Badanie świadomości zdrowotnej Polaków (2023).
- Krajowy Rejestr Nowotworów – Dane epidemiologiczne dotyczące raka prostaty w Polsce.
- Movember Foundation – Raport na temat wpływu kampanii edukacyjnych na świadomość mężczyzn.
