Autorka artykułu: dr Anna Jaworska, specjalistka chorób wewnętrznych. Artykuł powstał we współpracy z CopernicusMed z Torunia – www.copernicusmed.pl.
To zespół doświadczonych specjalistów, którzy nie tylko oferują kompleksową opiekę medyczną, ale również służą fachowym doradztwem w zakresie profilaktyki i leczenia.
W dzisiejszych czasach, gdy tempo życia przyspiesza, a wymagania zawodowe i prywatne rosną, wiele osób skarży się na chroniczne zmęczenie. Według badań przeprowadzonych przez CBOS w 2023 roku, aż 67% Polaków deklaruje, że odczuwa przemęczenie przynajmniej raz w tygodniu, a 28% przyznaje, że zmaga się z nim codziennie. Jednak gdzie leży granica między zwykłym przemęczeniem a poważniejszymi problemami zdrowotnymi? Kiedy zmęczenie przestaje być tylko skutkiem przepracowania, a staje się sygnałem ostrzegawczym organizmu?
Zwykłe zmęczenie a przewlekłe wyczerpanie
Zwykłe zmęczenie to naturalna reakcja organizmu na wysiłek fizyczny lub psychiczny. Zwykle mija po odpoczynku, nocnym śnie lub krótkim urlopie. Jednak gdy uczucie wyczerpania utrzymuje się tygodniami, mimo prób regeneracji, może to wskazywać na problemy zdrowotne. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) alarmuje, że syndrom chronicznego zmęczenia (CFS) dotyka nawet 0,5–2% populacji na świecie, przy czym kobiety chorują dwukrotnie częściej niż mężczyźni.
Objawy CFS obejmują nie tylko skrajne wyczerpanie, ale także bóle mięśni, zaburzenia koncentracji, problemy ze snem oraz powiększone węzły chłonne. Jeśli takie symptomy utrzymują się dłużej niż sześć miesięcy, należy skonsultować się z lekarzem. Badania opublikowane w „Journal of Internal Medicine” wskazują, że u 40% pacjentów z CFS dochodzi do rozwoju chorób autoimmunologicznych, co dodatkowo podkreśla wagę wczesnej diagnostyki.
Kiedy zmęczenie może oznaczać chorobę?
Niektóre choroby dają objawy podobne do zwykłego przemęczenia, przez co bywają bagatelizowane. Niedokrwistość (anemia), niedoczynność tarczycy, cukrzyca, a nawet depresja mogą manifestować się poprzez ciągłe uczucie wyczerpania. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) w 2022 roku zdiagnozowano ponad 700 tys. przypadków niedoczynności tarczycy w Polsce, z czego aż 80% dotyczyło kobiet. Tymczasem wielu pacjentów przez lata nie zdaje sobie sprawy z choroby, przypisując objawy przepracowaniu.
Innym poważnym schorzeniem, które może maskować się pod postacią zmęczenia, jest bezdech senny. Szacuje się, że w Polsce cierpi na niego nawet 1,5 mln osób, jednak większość pozostaje niezdiagnozowana. Bezdech prowadzi do niedotlenienia organizmu w nocy, co skutkuje ciągłym niewyspaniem w ciągu dnia. Badania opublikowane w „European Respiratory Journal” wskazują, że nieleczony bezdech zwiększa ryzyko zawału serca aż o 58%.
Jak odróżnić przemęczenie od choroby? Kluczowe sygnały ostrzegawcze
Aby odróżnić zwykłe zmęczenie od objawów chorobowych, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych czynników. Po pierwsze – czas trwania. Jeśli uczucie wyczerpania nie mija po kilku dniach odpoczynku, może to wskazywać na problem zdrowotny. Po drugie – dodatkowe symptomy. Bóle głowy, utrata masy ciała, kołatanie serca czy stany podgorączkowe powinny skłonić do wizyty u specjalisty.
Według ekspertów z Mayo Clinic, niepokój powinny wzbudzić także:
- nagłe pogorszenie wydolności fizycznej,
- problemy z pamięcią i koncentracją,
- bóle stawów bez wyraźnej przyczyny,
- powtarzające się infekcje.
W takich przypadkach warto wykonać podstawowe badania krwi, w tym morfologię, poziom glukozy, hormonów tarczycy oraz witaminy D. Niedobór tej ostatniej dotyczy nawet 90% Polskiej populacji, jak podaje Instytut Żywności i Żywienia, a jej niedostateczny poziom może prowadzić do przewlekłego zmęczenia i osłabienia odporności.
Podsumowanie: Kiedy szukać pomocy?
Przemęczenie jest powszechne, ale nie powinno być ignorowane, zwłaszcza gdy towarzyszą mu niepokojące objawy. Jeśli odpoczynek nie przynosi poprawy, a zmęczenie utrudnia codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować się z lekarzem. Wczesna diagnoza może uchronić przed rozwojem poważniejszych chorób.
Źródła danych:
- CBOS (2023) – Badanie „Zmęczenie Polaków”
- WHO (2022) – Raport na temat syndromu chronicznego zmęczenia
- NFZ (2022) – Statystyki dotyczące niedoczynności tarczycy
- „Journal of Internal Medicine” (2021) – Badania nad CFS
- Instytut Żywności i Żywienia (2023) – Raport o niedoborach witaminy D w Polsce
