Gdy wielu ludzi myśli o Grecji, często przychodzą im na myśl pewne charakterystyczne skojarzenia: Starożytne imperium, przepiękne wyspy lub niesamowitą kuchnię znaną na całym świecie. W ostatniej dekadzie Grecja starannie pracowała na wizerunek kraju, w którym wszystko nie idzie tak jak powinno: od zrujnowanej gospodarki, po kryzysy migracyjne, przez problemy polityczne. Jednak kraj ten ma wiele innych aspektów, które przyciągają nadal uwagę ludzi na całym świecie i samo Grecy robią wszystko by poukładać swoje życie od nowa.
Gospodarka rośnie w oczach
Ponad 10 lat temu Grecja była krajem praktycznie niewypłacalnym i od katastrofy uratowała ją tylko ogromna pomoc międzynarodowa – głównie ze specjalnych funduszy utworzonych przez kraje Unii Europejskiej – oraz programy oszczędnościowe. Obligacje skarbowe Grecji w kwietniu 2010 roku otrzymały w agencji S&P rating BB+, czyli jedno „oczko” poniżej ratingu inwestycyjnego. Papiery dłużne Grecji zostały wtedy uznane za zbyt ryzykowne, by mogły je kupować banki. Oceny długu greckiego szybko spadały i osiągnęły poziom R, co oznacza, że dłużnik podlega nadzorowi regulacyjnemu, a w końcu ocenę SD, czyli częściowe niewywiązywanie się ze zobowiązań. Rating poniżej inwestycyjnego powodował wyższe koszty finansowania i oznaczał, że przez pewien czas Europejski Bank Centralny miał zakaz kupowania greckiego długu w ramach programów skupu obligacji. Prezes Banku Grecji Janis Sturnaras uważa, że po wyborach 21 maja 2023 r., jeśli nowy rząd będzie kontynuował reformy i utrzyma stabilność polityczną, agencje ratingowe podniosą ocenę długu i obligacje greckie znów staną się papierami inwestycyjnymi. W ostatnich latach wzrost gospodarczy Grecji przyspieszył. PKB w 2021 roku wzrósł o 8,4%, a w 2022 o 5,9%. Podjęte reformy, które spotykały się ze sprzeciwem związków zawodowych i części społeczeństwa nie tylko ustabilizowały gospodarkę, która kurczyła się w latach 2008-2016, ale także doprowadziły do jej przebudowy. Najbardziej widocznym efektem był wzrost eksportu w latach 2010-2021 o 90%, w porównaniu z wzrostem o 42% w całej strefie euro. Według Eurostatu Grecja osiągnęła w 2022 r. pierwotną nadwyżkę budżetową (wynik budżetu bez uwzględniania kosztu obsługi długu) w wysokości 0,1 % PKB. Udział kredytów zagrożonych w bilansach banków spadł z ponad 50% w 2016 roku do blisko ok. 7%. Ekonomiści z agencji ratingowych i banków inwestycyjnych spodziewają się, że Grecja w bieżącym i przyszłym roku osiągnie lepsze wyniki niż średnio Unia Europejska. W 2022 roku zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Grecji wzrosły o 50%, osiągając najwyższy poziom od czasu rozpoczęcia pomiarów w 2002 roku.
Unijny fundusz odbudowy po pandemii ma zapewnić Grecji 30,5 mld euro dotacji i pożyczek do 2026 roku czyli 18% obecnego PKB. Powoli spada też dług publiczny, w czym pomogła wysoka inflacja, która w roku 2022 wyniosła 9,3%, a obecnie wynosi (dane za kwiecień) tylko 3%. Ale poziom greckiego PKB to wciąż zaledwie 80% poziomu z roku 2007 – ostatniego roku przed światowym kryzysem gospodarczym, który był katalizatorem kryzysu greckiego. Poziom z 2007 roku zostanie osiągnięty (jeżeli nie nastąpią nieoczekiwane kłopoty) dopiero w 2027 roku, co oznacza stratę dwóch dekad.
Gospodarka na plus, demografia na minus
Grecja jako państwo od lat stanowi skrzyżowanie przepływów migracyjnych pomiędzy Europą, Afryką i Azją. Grecja, kraj ludności wyjeżdżającej, z dużymi przepływami migracyjnymi do Stanów Zjednoczonych, Australii i Europy jest jednocześnie miejscem docelowym uchodźców. Ekonomiści alarmują, że niż demograficzny zagraża rozwojowi gospodarczemu państwa. Mediana wieku w Grecji wynosi aktualnie około 42 lat, natomiast średnia długość życia wynosi 82 lata. Według greckiego urzędu statystycznego kobiety stanowią 51% populacji. Ponad połowę wszystkich obcokrajowców stanowią osoby pochodzenia albańskiego, a następnie pochodzenia bułgarskiego, rumuńskiego, pakistańskiego i gruzińskiego. Starzenie się społeczeństwa jest jednym z najpoważniejszych problemów w Grecji. Co więcej, zmienia się również równowaga demograficzna. Dynamiczny wzrost liczby obcokrajowców powoduje zachwianie wielu struktur. Rosnąca liczba zgonów (w wyniku starzenia się populacji) przekracza liczbę urodzeń o 35 000 osób rocznie i według prognoz wzrośnie do 59 000 rocznie w 2028 roku. Co więcej, przewiduje się, że łączny przyrost naturalny populacji w ciągu następnej dekady wyniesie 485 000 osób, przy całkowitej liczbie ludności wynoszącej 11,06 mln w 2018 roku.
Grecja stanowiła niegdyś interesujące studium na temat przemian populacyjnych. Od lat to tam stykały się różne kultury, a Europejczycy integrowali się z mieszkańcami Azji Mniejszej. Podobnie po zakończeniu zimnej wojny, gdy przyjęto imigrantów z byłych krajów komunistycznych, począwszy od Albanii. Jednak od 2008 roku demografia staje się coraz bardziej problematyczną kwestią. Po kryzysie gospodarka Grecji popadła w poważne kłopoty. Trudny okres gospodarczy spowodował rosnące bezrobocie, a to z kolei napędzało emigrację. Wykwalifikowani pracownicy wyjechali. Trend utraty ludności w wieku produkcyjnym i rozrodczym został dodatkowo pogłębiony przez zmianę naturalnego przyrostu populacji. W 2010 roku po raz pierwszy wskaźnik urodzeń był niższy niż liczba zgonów ogółem.
Z badania greckiego urzędu statystycznego wynika, że w ciągu ostatnich trzech dekad liczba obcokrajowców zwiększyła się z 200 tys. w 1991 roku do około 900 tys. obecnie. Według statystyk z lat 2004-2020 śmiertelność ludności greckiej w tym kraju była wyższa niż wskaźnik urodzeń, podczas gdy w przypadku zagranicznej populacji w kraju było odwrotnie.
Wskaźniki urodzeń i śmiertelności nie zmieniają się nagle, ale raczej postępują z roku na rok w danym kierunku. Gdy gospodarka zmagała się ze stagnacją, młodzi i wykwalifikowani pracownicy zaczęli szukać pracy w innych krajach UE. Jednocześnie wzrastała liczba imigrantów. Według szacunków przez następną dekadę Grecja odczuje naturalny spadek populacji o 485 000 osób. Do 2028 roku Grecja będzie miała o 58 800 więcej zgonów niż urodzeń rocznie, co poważnie obciąży system emerytalny. Co więcej, emigracja prawdopodobnie utrzyma się na wysokim poziomie.W 2022 roku emerytury Greków wzrosły po raz pierwszy od 12 lat. Wiceminister pracy i spraw społecznych Panos Tsakloglou powiedział: Ma to na celu zmniejszenie narażenia systemu zabezpieczenia społecznego na starzenie się społeczeństwa, wzrost oszczędności, które zostaną znacząco zainwestowane w grecką gospodarkę, pobudzając wzrost, zniechęcając do nieubezpieczonej pracy i zapewniając wyższe emerytury dla przyszłych pokoleń.
Ubezpieczenia mają się lepiej niż dobrze
System ubezpieczenia zdrowotnego w Grecji jest zarządzany przez grecką Narodową Organizację Zdrowia (EOPYY – Εθνικός Οργανισμός Παροχών Υγείας). Jest to publiczny system ubezpieczeń zdrowotnych, który ma na celu zapewnić opiekę zdrowotną dla obywateli Grecji.
Główne cechy systemu ubezpieczenia zdrowotnego w Grecji to:
Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne: W Grecji obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne jest finansowane przez pracodawców, pracowników oraz rząd. Osoby pracujące płacą składki na ubezpieczenie zdrowotne jako część swojego wynagrodzenia, a także opłacają dodatkowe składki zdrowotne.
Ubezpieczenie społeczne: Ubezpieczenie zdrowotne jest częścią systemu ubezpieczenia społecznego w Grecji. Obejmuje ono nie tylko opiekę zdrowotną, ale także inne świadczenia, takie jak emerytury i zasiłki.
Wysokiej jakości opieka zdrowotna: Grecja ma rozwinięty system opieki zdrowotnej, który obejmuje szpitale, przychodnie, kliniki i inne placówki medyczne. Opieka jest ogólnie rzecz biorąc wysokiej jakości, zwłaszcza w większych miastach.
Ubezpieczenie dla bezrobotnych: Osoby bezrobotne w Grecji także mogą korzystać z ubezpieczenia zdrowotnego. Jednak opłacanie składek może być trudniejsze dla tych osób, dlatego państwo może pomóc w pokryciu kosztów.
Ubezpieczenie dla emerytów: Osoby przejście na emeryturę nadal korzystają z systemu ubezpieczenia zdrowotnego w Grecji. System ten zapewnia dostęp do opieki medycznej dla seniorów.
Ubezpieczenie dla studentów: Studenci w Grecji również są objęci ubezpieczeniem zdrowotnym. Zazwyczaj studenci płacą niższe składki w porównaniu do pracujących osób.
Ochrona dla obcokrajowców: Osoby niebędące obywatelami Grecji mogą także skorzystać z opieki zdrowotnej w ramach systemu publicznego, jeśli spełniają odpowiednie warunki.
Należy pamiętać, że szczegóły dotyczące systemu ubezpieczenia zdrowotnego w Grecji mogą ulegać zmianom, dlatego zawsze warto skonsultować się z odpowiednimi źródłami lub instytucjami, aby uzyskać najświeższe informacje na ten temat.
